M³yn zamkowy...

przeczytaj o dawnych m³ynach zakonnych na Zamku Malborskim oraz wspó³cze¶nie istniej±cym zabytku...

Dawne m³yny zamkowe...

Zamek malborski, jako obiekt sto³eczny pañstwa zakonnego, by³ w zasadzie samowystarczalny gospodarczo i po zgromadzeniu odpowiednich zapasów ¿ywno¶ci móg³ broniæ siê bardzo d³ugo (vide rok 1410).

Istotn± rolê w utrzymaniu jego w³a¶ciwej kondycji militarnej spe³nia³y tak¿e zak³ady przetwórstwa p³odów rolnych, w tym m³yny. Nie dziwi zatem sytuacja, ¿e te obiekty, które by³y po³o¿one w pobli¿u zamku by³y ¶ci¶le kontrolowane przez konwent malborski lub stanowi³y jego wy³±czn± w³asno¶æ. By³y to m³yny wodne po³o¿one nad wytyczonym przez Zakon i przekopanym w drugiej po³owie XIV w. kana³em zasilaj±cym fosy zamkowe wod± z jezior Balewskiego i D±brówka. Bystry nurt p³yn±cej w nim wody stworzy³ znakomit± okazjê do budowy kilku m³ynów. W czasach zakonnych wszystkie one podlega³y mistrzowi m³yñskiemu.


Pierwsze wzmianki o m³ynie na terenie zamku malborskiego pochodzi z roku 1409. By³ to „m³yn deptakowy” („tretmole”). Niestety, nie mo¿na jednoznacznie ustaliæ jego lokalizacji. W rachunkach komtura domowego znajduj± siê wzmianki, ¿e jesieni± 1418 roku grupa cie¶li z nieodleg³ej wsi Kamienica budowa³a m³yn w „delengraben”, czyli w fosie pomiêdzy Zamkiem ¦rednim a Wysokim. By³ to zapewne m³yn koñski („rosmole”), wzmiankowany na zamku ju¿ w koñcu XIV wieku oraz w roku 1454, kiedy to cudem min±³ go polski pocisk wystrzelony zza Nogatu. W 1417 roku opisany jest te¿ m³yn niedaleko Wie¿y Ma¶lankowej.


Jeden z krzy¿ackich zapisów z 1418 r. mówi te¿ o remoncie drewnianego m³yna na tarasie zamkowym. Ta nieco enigmatyczna lokalizacja obiektu natchnê³a kierownika odbudowy zamku dr Konrada Steinbrechta do podjêcia decyzji o rekonstrukcji w latach 1901-02 budynku M³yna na miêdzymurzu zachodnim Zamku Wysokiego. Oparto go na wielkim ³êku rozpartym pomiêdzy dwoma murami obronnymi. Prace budowlane i ciesielskie prowadzi³ mistrz murarski Karl Klein z Malborka.


Niebawem te¿ rozpoczêto gromadzenie wyposa¿enia nowej budowli. Pierwszymi obiektami by³y zapewne dwa ¿arna z Wielbarka. W 1905 r. rodzina Grunau z Pucka sprzeda³a zamkowi zabytkowe rêczne ¿arna skrzynkowe. Cztery lata pó¼niej pozyskano podobne od niejakiego Beyera, dzier¿awcy gospodarstwa rolnego nale¿±cego niegdy¶ do Józefa Piontka z Bobowa ko³o Starogardu.


      W 1912 r. Zarz±d Odbudowy naby³ niemal kompletne wyposa¿enie powsta³ego w 1826 r. m³yna kaszowego z Ko¶cieleczek ko³o Malborka. Sk³ada³o siê ono z kieratu, mlewnika, stêpy, odsiewacza i wialni. Ca³o¶æ zestawiono we m³ynie zamkowym w roku 1915.

M³yn w 1915 roku.

M³yn w 1915 roku.